درباره باسداکت
در حوزه انتقال انرژی (خواه سوخت‌های فسیلی یا جریان الکتریسیته) ، وجود مسیری امن، استفاده از راهکاری ارزان ، قابل نصب و تعمیر در مدت زمانی کوتاه ، دارای سهولت در کاربرد و انعطاف بالا از اهمیت زیادی برخوردار است . در همین رابطه وجود سامانه‌های سنتی سیم‌کشی و برق‌رسانی در کارخانجاتی که دارای دستگاه‌های آمپر بالا بوده و نیازمند جابجایی این تجهیزات بودند سبب شد تا جرقه اختراع و استفاده از واسطه‌های جدیدی به نام باسداکت زده شود .
در حال حاضر حدود یک قرن از نخستین باری که این تکنولوژی به تولید انبوه رسیده و مورد استفاده قرار گرفته است می‌گذرد . قریب به 1 سده پیش، شرکت جنرال موتورز که از یک سو محدودیات زیادی بر سر راه توسعه صنعتی واحدهای خود می‌دید و از سویی دیگر هم نمی‌توانست به راحتی از هزینه‌های زیاد اتلاف انرژی، خطرات بالقوه‌ای که بر سر راه کارکنانش وجود داشت یا ازدحام زیاد ماشین آلاتش چشم‌پوشی کند، به استفاده از باسداکتی با عایق هوا و بدنه فلزی روی آورد.
و اما باسداکت چیست؟ وجه تسمیه باسداکت ، Bus (به معنی شینه یا رسانا) و duct ( به معنی مجرا) می‌باشد و این محصول در حقیقت کانال پیش ساخته‌ایست که حاوی شینه‌ای مسی یا آلومینیومی بوده و به عنوان رسانای جریان الکتریکی در صنایعی نظیر حوزه نظامی، خودروسازی، نیروگاه‌ها، پتروشیمی، فولاد و ... مورد استفاده قرار می‌گیرد .
درباره باسداکت مطلبی که بیش از تعریف آن مهم است، مزایا و کاربرد این محصول می‌باشد؛ در نتیجه بر آن شدیم تا در ادامه این مطلب به بررسی نقاط قوت و مزایای استفاده از این محصول به ویژه در مقایسه با سامانه کابل‌کشی بپردازیم :
مزایای استفاده از باسداکت ها
1. ابعاد کوچک و وزن کم
یکی از مهمترین فاکتورهایی که در معماری امروز دنیا بدان توجه شده و همه روزه اخباری مبنی بر بهبود آن به گوش می‌رسد، تلاش برای کاهش وزن سازه‌های مختلف است که یکی از مزایای این کار افزایش مقاومت و کاهش تأثیرپذیری این بنا در هنگام زلزله می‌باشد .
در همین رابطه هر اقدامی که بتواند با حفظ یا بهبود کارکرد و راندمان سامانه‌های قدیمی از وزن آن‌ها بکاهد مورد توجه قرار گرفته و استفاده می‌شود . باسداکت به عنوان یکی از این واسطه‌ها با انجام کار کابل‌های سنگینی که علاوه بر وزن زیادشان دارای نمای زیبایی هم نبودند، از تکرار عملکرد همراه با اختلال این سازوکار و وقوع حوادثی نظیر آتش‌سوزی جلوگیری می‌کند .
2. ظرفیت بالای عبور جریان
معمولاً در حین انتقال الکتریسیته با جریان متناوب، کابل‌های مربوطه جریان مورد نظر را از لایه‌های بیرونی خود عبور داده و ترافیکی روی محور مرکزی آن‌ها وجود ندارد . به عبارتی دیگر این رویداد که به «اثر پوستی» یا Skin Effect معروف است ناشی از جریان‌های گردشی بوده و منجر به خنثی شدن جریان در مرکز سیم و افزایش آن در پوسته می شود.
با عنایت به اینکه این پدیده در کابل‌هایی با سطح مقطع گرد بسیار رایج است، تولیدکنندگان این محصولات باندل یا گروه‌بندی کابل‌های مذکور را راهکاری جایگزین برای آن می‌دانند .
این در حالیست که عده دیگری استفاده باسداکت‌ها را راهکاری جایگزین دانسته و وجود سطح مقطع مربعی شینه‌های داخل این واسطه که مانع از بروز اثر پوستی می‌شود را انتخاب می‌کنند . در هنگام استفاده از باسداکت‌ها جریان با چگالی بیشتری در میانه فلز رسانا حرکت می‌کند، به همین دلیل است که به جای گرم شدن اطراف شینه داخل آن گرم می‌شود .
3. ایزولگی
در سیم‌کشی‌های سنتی از مواد PVC برای حفاظت از مفزی رسانا استفاده می‌شود که علاوه بر داشتن استهلاک و عمر مفیدی در حدود 2 دهه، در صورت آتش‌سوزی خود عاملی برای تشدید خسارات و انتقال این عامل مخرب در محیط لحاظ می‌شوند .
حال اینکه عایق‌های پلی استری باسداکت با استهلاک پایین خود، بواسطه جنس فلزیشان عملاً شینه را ایزوله کرده و در صورت آتش سوزی نیز شعله‌ور نمی‌شود که همین عوامل عمر مفید این محصولات را گاه تا نیم قرن هم می‌رساند .
4. قابلیت انشعاب بالا
مقایسه انشعاب سیم‌کشی سنتی با سامانه‌های باسداکتی نظیر مقایسه انتقال آب به کمک نهر و چند جوی آب با لوله‌کشی‌های امروزیست! در روش‌های سنتی علاوه بر هدر رفت زیاد انرژی، خود بستر موجود نیز توانایی انتقال این شاره را ندارد ، این در حالیست که این اتلاف انرژی در سامانه‌های امروزی بسیار کم و قابل چشم پوشیست !
به عنوان مثال اگر در سیم‌های کابلی تک فاز و سه فاز به ترتیب بتوان حداکثر 20 و 63 آمپر انشعاب‌گیری کرد، این عدد درباره باسداکت 400 آمپر می‌باشد .
5. سهولت در طراحی و راه‌اندازی
در طراحی سیم‌کشی داخلی یک محیط محدودیاتی نظیر نوع قرارگیری و همجواری کابل‌ها، تعداد و ردیف‌های آن‌ها وجود دارند که از قضا پروسه محاسبه و نصب سختی نیز دارند! این در حالیست که بسیاری از این مشکلات درباره باسداکت ماژولار و پیش ساخته وجود ندارد. به دلیل اینکه تمام این قطعات و انشعابات از یک منبع واحد نیروی محرکه خود را می‌گیرند ، سرعت و سهولت نصب و راه‌اندازی سیستم مورد نظر بیشتر می‌شود .
درباره باسداکت : در حوزه انتقال انرژی (خواه سوخت‌های فسیلی یا جریان الکتریسیته) ، وجود مسیری امن، استفاده از راهکاری ارزان ، قابل نصب و تعمیر در مدت زمانی کوتاه ، دارای سهولت در کاربرد و انعطاف بالا از اهمیت زیادی برخوردار است .
در همین رابطه وجود سامانه‌های سنتی سیم‌کشی و برق‌رسانی در کارخانجاتی که دارای دستگاه‌های آمپر بالا بوده و نیازمند جابجایی این تجهیزات بودند سبب شد تا جرقه اختراع و استفاده از واسطه‌های جدیدی به نام باسداکت زده شود .
در حال حاضر حدود یک قرن از نخستین باری که این تکنولوژی به تولید انبوه رسیده و مورد استفاده قرار گرفته است می‌گذرد .
قریب به 1 سده پیش، شرکت جنرال موتورز که از یک سو محدودیات زیادی بر سر راه توسعه صنعتی واحدهای خود می‌دید و از سویی دیگر هم نمی‌توانست به راحتی از هزینه‌های زیاد اتلاف انرژی، خطرات بالقوه‌ای که بر سر راه کارکنانش وجود داشت یا ازدحام زیاد ماشین آلاتش چشم‌پوشی کند، به استفاده از باسداکتی با عایق هوا و بدنه فلزی روی آورد.
و اما باسداکت چیست؟ وجه تسمیه باسداکت ،
Bus(به معنی شینه یا رسانا) و
duct( به معنی مجرا) می‌باشد و این محصول در حقیقت کانال پیش ساخته‌ایست که حاوی شینه‌ای مسی یا آلومینیومی بوده و به عنوان رسانای جریان الکتریکی در صنایعی نظیر حوزه نظامی، خودروسازی، نیروگاه‌ها، پتروشیمی، فولاد و ... مورد استفاده قرار می‌گیرد .
درباره باسداکت مطلبی که بیش از تعریف آن مهم است، مزایا و کاربرد این محصول می‌باشد؛ در نتیجه بر آن شدیم تا در ادامه این مطلب به بررسی نقاط قوت و مزایای استفاده از این محصول به ویژه در مقایسه با سامانه کابل‌کشی بپردازیم :
مزایای استفاده از باسداکت ها- ابعاد کوچک و وزن کم
یکی از مهمترین فاکتورهایی که در معماری امروز دنیا بدان توجه شده و همه روزه اخباری مبنی بر بهبود آن به گوش می‌رسد، تلاش برای کاهش وزن سازه‌های مختلف است که یکی از مزایای این کار افزایش مقاومت و کاهش تأثیرپذیری این بنا در هنگام زلزله می‌باشد .
در همین رابطه هر اقدامی که بتواند با حفظ یا بهبود کارکرد و راندمان سامانه‌های قدیمی از وزن آن‌ها بکاهد مورد توجه قرار گرفته و استفاده می‌شود . باسداکت به عنوان یکی از این واسطه‌ها با انجام کار کابل‌های سنگینی که علاوه بر وزن زیادشان دارای نمای زیبایی هم نبودند ( که صد البته با کمک
نردبان کابل و
سینی کابل وضعیت بهتری پیدا می‌کردند
) ، از تکرار عملکرد همراه با اختلال این سازوکار و وقوع حوادثی نظیر آتش‌سوزی جلوگیری می‌کند . - ظرفیت بالای عبور جریان
معمولاً در حین انتقال الکتریسیته با جریان متناوب، کابل‌های مربوطه جریان مورد نظر را از لایه‌های بیرونی خود عبور داده و ترافیکی روی محور مرکزی آن‌ها وجود ندارد . به عبارتی دیگر این رویداد که به «اثر پوستی» یا
Skin Effectمعروف است ناشی از جریان‌های گردشی بوده و منجر به خنثی شدن جریان در مرکز سیم و افزایش آن در پوسته می شود.
با عنایت به اینکه این پدیده در کابل‌هایی با سطح مقطع گرد بسیار رایج است، تولیدکنندگان این محصولات باندل یا گروه‌بندی کابل‌های مذکور را راهکاری جایگزین برای آن می‌دانند .
این در حالیست که عده دیگری استفاده باسداکت‌ها را راهکاری جایگزین دانسته و وجود سطح مقطع مربعی شینه‌های داخل این واسطه که مانع از بروز اثر پوستی می‌شود را انتخاب می‌کنند . در هنگام استفاده از باسداکت‌ها جریان با چگالی بیشتری در میانه فلز رسانا حرکت می‌کند، به همین دلیل است که به جای گرم شدن اطراف شینه داخل آن گرم می‌شود .
- ایزولگی
در سیم‌کشی‌های سنتی از مواد
PVCبرای حفاظت از مفزی رسانا استفاده می‌شود که علاوه بر داشتن استهلاک و عمر مفیدی در حدود 2 دهه، در صورت آتش‌سوزی خود عاملی برای تشدید خسارات و انتقال این عامل مخرب در محیط لحاظ می‌شوند .
حال اینکه عایق‌های پلی استری باسداکت با استهلاک پایین خود، بواسطه جنس فلزیشان عملاً شینه را ایزوله کرده و در صورت آتش سوزی نیز شعله‌ور نمی‌شود که همین عوامل عمر مفید این محصولات را گاه تا نیم قرن هم می‌رساند .
- قابلیت انشعاب بالا
مقایسه انشعاب سیم‌کشی سنتی با سامانه‌های باسداکتی نظیر مقایسه انتقال آب به کمک نهر و چند جوی آب با لوله‌کشی‌های امروزیست! در روش‌های سنتی علاوه بر هدر رفت زیاد انرژی، خود بستر موجود نیز توانایی انتقال این شاره را ندارد ، این در حالیست که این اتلاف انرژی در سامانه‌های امروزی بسیار کم و قابل چشم پوشیست !
به عنوان مثال اگر در سیم‌های کابلی تک فاز و سه فاز به ترتیب بتوان حداکثر 20 و 63 آمپر انشعاب‌گیری کرد، این عدد درباره باسداکت 400 آمپر می‌باشد .
- سهولت در طراحی و راه‌اندازی
در طراحی سیم‌کشی داخلی یک محیط محدودیاتی نظیر نوع قرارگیری و همجواری کابل‌ها، تعداد و ردیف‌های آن‌ها وجود دارند که از قضا پروسه محاسبه و نصب سختی نیز دارند! این در حالیست که بسیاری از این مشکلات درباره باسداکت ماژولار و پیش ساخته وجود ندارد.
به دلیل اینکه تمام این قطعات و انشعابات از یک منبع واحد نیروی محرکه خود را می‌گیرند ، سرعت و سهولت نصب و راه‌اندازی سیستم مورد نظر بیشتر می‌شود .